محافظه‌کاری، سوگیری رفتاری در بازار سرمایه
بورس‌نیوز:
در عمده رفتار‌هایی که به‌عنوان مشاور بازار سرمایه از سهامداران یا سرمایه‌گذاران به‌عنوان خطای شناختی دریافت کرده‌ام و نتیجه این خطا را عیناً با زیان‌های زیاد دیده‌ام خطای شناختی محافظه‌کاری است که در رفتار منجر به محافظه‌کاری می‌شود. اکثر تصمیمات افراد در هر بازاری بر اساس اطلاعات گذشته و عبور از فیلتر‌های ذهنی اتخاذ می‌شود. تصمیمگیری یک مهارت است؛ زیرا تقدیر فرد با تصمیمات او ارتباط مستقیم دارد.
مطالعات ادواردز در سال ۱۹۶۸ و دی بونت و تالر در سال ۱۹۸۵ درباره محافظه کاری بود که بر اساس آن محافظه کاری این گونه توصیف شد که سرمایه گذار به اطلاعات جدید کمتر یا بیشتر از حد انتظار واکنش نشان داده و به جای اقدام بر اساس اطلاعات به روز شده، تصورات و ذهنیت‌های قبلی خود را حفظ می‌کنند.
در بررسی و پژوهش‌های رفتارشناسی افراد محافظه‌کار اغلب درون‌گرا هستند و ترجیحات تصمیمگیری شان بر اساس اطلاعات درونی‌شان است و در حفظ و نگهداری اطلاعات گذشته تلاش می‌کنند. محافظه‌کاری ذهن، به فرد این امنیت را می‌دهد که بر اساس اطلاعات شکل‌گرفته بتواند رفتار کند و هر گونه تغییراتی را که امکان جابه‌جایی اطلاعات را بدهد را تهدید می‌پندارد. افراد درون‌گرا محیط بیرونی و اطلاعات بیرونی به‌روز شده را برای اقدامات خود مطلوب نمی‌دانند و در صورت به‌روزشدن اطلاعاتشان به دلیل ترس از خروج امنیت ذهنی خود در عملکرد بسیار کند هستند. در واقع محافظه‌کاری آموخته شده نوعی توهم است برای بقای اطلاعات پیش‌نویس شده در ذهن. سرمایه‌گذار محافظه‌کار، برای درک اطلاعات بیشتر گاهی خودش را به خواب می‌زند تا آرامش خود را حفظ کند و درگیر تغییرات نشود و به دلیل عدم به‌روزرسانی اطلاعات خویش با شکست مواجه می‌شود. این خطای شناختی برای مدیران بسیار خطرناک است.
فرد دارای محافظه‌کاری آموخته شده، به دلیل عدم آگاهی از کارکرد فیلتر‌های ذهنی مثل محافظه‌کاری، نسبت به رفتار بازار، واکنش می‌دهد و قدرت انتخاب ندارد. واکنش مبنای عقلانی ندارد و تفکر آگاهانه‌ای را دنبال نمی‌کند؛ اما انتخاب تفکر و عقل محور است.
مثال کاربردی از خطای محافظه‌کاری در بازار سرمایه:
انگار به‌تازگی تصمیم گرفته است که در بازار بورس سرمایه‌گذاری کند و او در کانال‌های معرفی سهم عضو شده و در کلاس آموزش تحلیل تکنیکال دوره مقدماتی را گذرانده است. نگار سهمی که در کانال معرفی شده را خرید و پس از ۴ روز سهم دچار ریزش شد و او از اینکه بخواهد به دنبال اخبار شرکت مورد نظر و تحلیل مجدد سهم برود اجتناب می‌کند و با استرس شاخص را بررسی می‌کند. نگار برای اینکه اطلاعات گدشته خود را حفظ کند و نسبت به تغییر آسیب پذیر است، از به روز رسانی اطلاعات خود هراس دارد که مبادا مجدد تصمیمی بگیرد که باعث تغییر از پیش تعیین نشده‌ی ذهنش شود. هر فرد توسط شناخت نوع رفتار خود می‌تواند به باور‌ها و فیلتر‌های ذهنی و افکار و احساسات خود مسلط شود تا بتواند تصمیمات درست تری را در کل فرآیند زندگی اتخاذ کند.
ادامه مطلب در یادداشت بعدی...
فرحناز جهانبخش، مربی توسعه اقتصاد فردی
